بیماری دیابت از مشکلات پزشکی روز دنیا بوده که با افزایش روزافزون آن، به چالش جهانی تبدیل شده است و برای افراد دیابتی انواع انسولین وجود داشته که از نظر سرعت شروع فعالیت و ماندگاری با هم متفاوت هستند. انسولین ها به عنوان دارویی بر اساس مدیریت این بیماری طراحی شده اند که امروزه محققان به دنبال روش هایی برای بهبود عملکرد و کارایی انسولین هستند و در این مقاله می خواهیم در رابطه با استفاده، نوع انسولین ها و تفاوتشان در ایران گارداسیل صحبت کنیم.
آشنایی با انواع انسولین
انسولین هورمونی در پانکراس ساخته شده است که باعث تنظیم سطح گلوکز در بدن می شود و برای تولید انرژی در اندام های مختلف، انسولین باید گلوکز را از جریان خون گرفته و به سلول های بدن منتقل کند؛ البته اگر این هورمون به اندازه کافی تولید نشود، انتقال گلوکز به سلول ها کاهش پیدا کرده و باعث تجمع در خون می شود. در افراد مبتلا به بیماری دیابت، انسولین به اندازه کافی تولید نشده که برای جبران آن باید انسولین تزریق شود؛ ممکن است برای افراد دیابت نوع 1 یا نوع 2 این دارو تجویز شود.
از نظر سرعت عملکرد، انسولین ها در بدن به 5 قسمت تقسیم می شوند که برخی آن ها شفاف و برخی کدر هستند و از نظر شفافیت نیز دارای 2 نوع هستند. انواع کدر انسولین پیش از تزریق باید خوب مخلوط شوند تا به شفافیت برسند و اگر نوع شفاف آن ها کدر شوند، دیگر نباید آن ها را استفاده کرد. همچنین تمام انسولین ها دارای ویژگی های مختلفی هستند که به آن پروفایل انسولین گفته می شود که شامل زمان شروع اثر، زمان اوج اثر و طول مدت اثر است.
انواع انسولین و کاربرد آن ها
انسولین سریع الاثر (Rapid-Acting Insulin) برای کنترل قند خون بعد از وعده های غذایی طراحی شده است که مثال های موجود آن شامل لیسپرو Humalog، آسپارت NovoRapid، گلولیزین Apidra، است که دارای ویژگی های شروع اثر 10 تا 20 دقیقه بعد از تزریق است که اوج اثر آن 1 تا 2 ساعت و مدت اثر 3 تا 5 ساعت را دارد و معمولا 15 دقیقه قبل از غذا تزریق می شود که در برخی موارد در پمپ های انسولین مورد استفاده قرار می گیرد.
انسولین کوتاه اثر (Short-Acting Insulin) که این نوع انسولین اثر آهسته تر و طولانیتری نسبت به انسولین سریعالاثر داشته که مثال موجود در ایران آن رگولار Actrapid، Humulin R است که مدت زمان شروع اثر 30 دقیقه تا 1 ساعت که اوج اثر آن 2 تا 4 ساعت کشیده و به مدت 6 الی 8 ساعت تاثیر گذار است. همچنین انسولین کوتاه اثر معمولا پیش از غذا یا در شرایطی که کنترل قند خون طولانی مدت تری مورد نیاز است، تجویز می گردد.
انسولین متوسط اثر (Intermediate-Acting Insulin)که معمولا به صورت ترکیبی یا به تنهایی برای کنترل قند خون پایه استفاده می شود که مثال های موجود آن انسولین NPH Humulin N، Protaphane بوده که شروع اثر 1 تا 2 ساعت را داشته که اوج آن 4 تا 12 ساعت است و به مدت 12 الی 18 ساعت اثرگذاری دارد. این انسولین معمولا برای کنترل قند خون شبانه یا بین وعده های غذایی تجویز شده و در برخی بیماران، به صورت ترکیب با انسولین های سریع الاثر نیز استفاده می شود.
انسولین بلند اثر (Long-Acting Insulin)برای تامین قند خون پایه در طول شبانه روز تجویز می گردد که نوع های گلارژین Lantus، Toujeo، دتمیرLevemir در ایران موجود هستند که شروع اثر آن ها 1 تا 2 ساعت طول کشیده که اوج اثر ندارند زیرا ثابت و پایدار هستند و مدت اثرشان بیش از 24 ساعت است و این انسولین ها معمولا یک بار در روز تزریق می شوند که برای کنترل قند خون پایه یا ناشتا و در بین وعده های غذایی مناسب است.
انسولین ترکیبی (Premixed Insulin) که از انسولین های سریع الاثر یا کوتاه اثر با انسولین های متوسط الاثر هستند و اغلب به صورت قلم های آماده تزریق در اختیار بیماران قرار می گیرد که نوع های موجود در ایران شامل Humalog Mix 25 و Novomix 30 هستند که شروع اثر آن ها بستگی به ترکیب، مشابه انسولین سریع الاثر یا کوتاه اثر داشته که به مدت 12 الی 16 ساعت اثرگذار است. این نوع برای بیمارانی که توانایی یا امکان تزریق چند باره انسولین در روز را ندارند، گزینه مناسبی بوده زیرا همزمان قند خون پایه و بعد از غذا را کنترل می کند.
انسولین نوومیکس چیست؟
نوومیکس 30 یکی از دارو های مهم در زمینه کنترل قند خون است که این فرمولاسیون به وسیله ترکیب انسولین با یکی از تجزیه پذیر ترین روش های ارائه دارو به بدن یعنی نانوذرات، سعی در بهبود عملکرد این دارو را داشته است. انسولین نوومیکس (Novomix) به همراه رژیم غذایی مناسب و برنامه ورزشی برای کنترل قند خون بالا در افراد مبتلا به دیابت قابل استفاده بوده و این دارو ترکیبی از دو انسولین متفاوت به نام های انسولین متوسط اثر آسپارت پروتامین و انسولین سریع الاثر آسپارت است.
ترکیب انسولین نوومیکس، سریع تر از انسولین های معمولی شروع به کار کرده و برای مدت طولانی تری نسبت به انسولین معمولی دوام آورده و به همین دلیل جایگزین انسولینی می شود که دیگر بدن آن را تولید نمی کند و در این جهت نوومیکس باعث افت قند شدید می شود. کنترل قند خون بالا به جلوگیری از آسیب کلیه، کوری، مشکلات عصبی، از دست دادن اندام ها و مشکلات عملکرد جنسی کمک می کند. ماده فعال انسولین نوومیکس، انسولین اسپارت (aspart) بوده که برای درمان دیابت شیرین نیز استفاده می شود.
بهترین نوع انسولین برای دیابت
از بهترین نوع می توان به نوومیکس اشاره کد زیرا بخش سریع الاثر آن که از انسولین آسپارت محلول تشکیل شده است؛ نیازی که بدن به انسولین پس از غذا دارد را برای فرد دیابتی تامین کرده و بخش متوسط الاثر آن که از انسولین آسپارت پروتامینه کریستالیزه تشکیل شده است، به تدریج آزاد شده و نیاز بدن به انسولین پایه را تامین می کند و به طور کلی سه مدل NovoMix وجود دارد که در زیر به آن ها اشاره می کنیم، اما لازم به ذکر است که در ایران فقط نوع نوومیکس 30 موجود است:
- NovoMix 30 : حاوی 30 درصد انسولین آسپارت محلول و 70 درصد انسولین آسپارت پروتامینه کریستالیزه
- NovoMix 50: حاوی 50 درصد انسولین آسپارت محلول و 50 درصد انسولین آسپارت پروتامینه کریستالیزه
- NovoMix 70: حاوی 70 درصد انسولین آسپارت محلول و 30 درصد انسولین آسپارت پروتامینه کریستالیزه
روش مصرف نوومیکس 30
NovoMix می بایست زیر پوست دیواره شکم یا ران تزریق شود. همچنین می توان آن را زیر پوست نواحی دلتوئیدی یعنی شانه یا عضلات گلوتئال یعنی باسن نیز تزریق کرد و به منظور تعیین کمترین دوز موثره مصرف دارو، سطح قند خون بیمار می بایست بطور مرتب آزمایش شود. اما چه زمانی باید نوومیکس ۳۰ تزریق کنیم؟ صبح یا شب؟ توصیه ما این است که درست قبل از غذا مصرف شود و مصرف آن همراه با غذا نیز بلامانع است. دوز معمول مصرفی روزانه، بین 0.5 تا 1 واحد به ازای هر کیلوگرم وزن بدن است.
سخن پایانی
انواع انسولین ها برای مدیریت دیابت تولید می شوند که از نظر سرعت جرب و زمان عملکرد متفاوت هستند و زمانی که از انسولین نوومیکس به عنوان جایگزین انسولین اصلی بدن استفاده می شود، دقیقا مانند انسولین اصلی بدن کار کرده و مواد قندی از جریان خون وارد سلول ها می شوند که کنترل سطح قند خون، علائم و عوارض دیابت کاهش می یابد. همچنین از ملیتاید برای دیابت نوع ۲ نیز می توان استفاده کرد.
